T.C. Mİllî Eğİtİm BakanlIğI
ORDU / ALTINORDU - Akyazı Çamsan İlkokulu
Görünen yüzüyle internette bugün İletişim, bilgiye ulaşma, eğlence, bankacılık, alışveriş ve diğer pek çok şeyi yapabiliyoruz. Peki, internette başka neler var? Suçlar, suçlular, dolandırıcılar, istismarcılar, siber zorbalar, tacizciler, teşhirler... Teknoloji hızla gelişirken, sanal alemin görünmeyen, bu karanlık yüzünde olanlar da artarak devam ediyor.
Görünen yüzüyle internette bugün İletişim, bilgiye ulaşma, eğlence, bankacılık, alışveriş ve diğer pek çok şeyi yapabiliyoruz. Peki, internette başka neler var? Suçlar, suçlular, dolandırıcılar, istismarcılar, siber zorbalar, tacizciler, teşhirler... Teknoloji hızla gelişirken, sanal alemin görünmeyen, bu karanlık yüzünde olanlar da artarak devam ediyor.
Herhalde hepimiz kabul ederiz bu sözü: "Bir insanın, bir insana verebileceği en güzel şey güvendir." İnternet ortamında güven aramak, çölde su aramaya benzer çoğunlukla. İnternetin insanlığa sunduğu kolaylıkları ve fırsatları inkâr etmiyoruz ve fakat internetin bize getirdikleri ile bizden alıp götürdükleri arasında bir hesap yapıldığında, toplumsal olarak "İnternet Güvenliği", "İnternetin Bilinçli Kullanımı", "İnternetin Etik Kullanımı", "İnternet Hak-Hukuk ve Sorumlulukları" konusunun ne kadar önemli olduğunu daha net idrak edebiliriz.
Gerekli tedbirler alınmadığı takdirde internet güvenli olduğunu söylemek doğru değildir! Hiç kimse internet ortamında %100 güvenlik garantisi veremez. İnternet kullanıcısı kendi üzerine düşen sorumlulukları yerine getirirse, interneti belli bir düzeyde güvenli hale getirebilir. Peki, nedir bu sorumluluklar:
Çünkü sanal dünya aynı zamanda; çocuk istismarcılarının, uyuşturucu bataklığının, sözde sağlık ürünleri simsarlarının, sapkın inanışların, terör propagandalarının, müstehcenliğin ve gençlerimizi kötü yola sürükleyen fuhuş tehlikesinin yuvalandığı bir çukurdur ve tedbir alınmazsa bu tehlikeler bütün bir toplumu tehdit etmeye ve çoğalmaya devam edecektir.
Çoğu kez dillere pelesenk olan söylemler derinlemesine düşünülmez. İnternette bilmeden, başını-sonunu hesap etmeden yapılan şeylerden genellikle zarar görülür. Denilebilir ki bilince giden yol; öğrenmekten, düşünmekten, sorgulamaktan ve farkında olmaktan geçer.
Bilinçli bir internet kullanımı noktasında bütün bu soruların cevaplarını düşünmek yol gösterici olacaktır.
"İnternete Özgürlük" diyenlerin "İnternette Saygı" kavramını da öncelemeleri gerekir. Bu kavramlar; internet ortamında insan haklarına saygılı davranışlar sergilenirse anlam kazınır.
Gerçek hayatta işlendiğinde cezai yaptırımları olan suçların sanal dünyada işlenmesine izin vermek hukuka aykırılık olur. Bu noktada kendini sorumlu hisseden her birey, kurum ve kuruluş her şeyden önce şu soruyu sormalıdır: Bilinçli internet kullanımı ve güvenli bir internet ortamı için biz neler yapabiliriz?
Aynı şekilde yazılı ve görsel medyaya da büyük görevler düşüyor. Bilinçli ve insan haklarına önem verilen bir internet kullanımının ön plana çıkarılması konusunda görsel ve yazılı medya da farkındalık oluşturacak yazılar, haberler yayınlamalıdır. Site erişim engelleme kararları eleştirilebilir, eleştiri kadar bunun neden öyle olduğunu da ortaya koymak önemlidir. Yalan haberlerin sonu gelmez, bizler doğrusu ne demedikçe!
İnternet ve bilgisayar kullanım yaşı 3 yaşına kadar inmiş bulunuyor. Hatta artık ebeveynler bebeklerini susturmak için ellerine cep telefonu verebiliyorlar(!) Günümüzde bazı çocuklar teknoloji kullanımı noktasında anne-babasından çok daha iyi seviyede. Peki, bunu bir avantaj olarak mı görmeliyiz? Çocukların istismara daha açık ve savunmasız oldukları düşünüldüğünde aksine bu bir dezavantaj olmaktadır. Çocuk istismarı hem bir insanlık suçu hem de dünyada çok ağır cezası olan bir suçtur.
2007 yılından bu yana hizmet veren Bilgi İhbar Merkezi'ne (https://www.ihbarweb.org.tr/) gelen suç ihbarlarına bakıldığında ikinci sırada çocukların cinsel istismarının olduğu görülmektedir. Bu durum internetin güvenli kullanımı noktasında sorumluluğumuzun ne kadar büyük olduğunun bir kanıtıdır.
Biz bugün çocuğumuzu koruyor olabiliriz fakat her türlü tehlikeye açık bir internet ortamında çocuğumuzun istismara uğramayacağının bir garantisi var mı?!
Bu yüzden önce çocuklarımızı düşünmek zorundayız. Çünkü istismar edilen her çocuk toplumun telafisi zor, en ağır yarasıdır.
Bu sebeple:
İnternet çağında her şey hızla değişse de, değişmeyecek olan şeylerin başında kuşkusuz internet geliyor. Özellikle mobil telefonların giderek yaygınlaşmasıyla birlikte internet artık her an yanımızda, elimizde, cebimizde! Elbette internetin risklerine karşı daha korumasız olan çocuklarımızın da öyle...
İnternet çağında her şey hızla değişse de, değişmeyecek olan şeylerin başında kuşkusuz internet geliyor. Özellikle mobil telefonların giderek yaygınlaşmasıyla birlikte internet artık her an yanımızda, elimizde, cebimizde! Elbette internetin risklerine karşı daha korumasız olan çocuklarımızın da öyle...
Okulların kapanmasıyla birlikte kimi öğrenciler, internette daha fazla vakit geçirecekler. Siz değerli anne babalara, interneti nasıl güvenli kullanacağınız konusunda ve internetin zararlarından kendinizi ve çocuklarınızı nasıl koruyacağınız hakkında tavsiyeler hazırladık. Gelin madde madde ilerleyelim.
Öncelikle şunu aklımızın bir köşesinde tutmalıyız. Çocuklarımız bizim doğduğumuz, bizim çocukluğumuzdaki o dünyaya doğmadılar. Teknolojinin hızla ilerlediği, internet çağına doğdular.
Bilmediğiniz bir konu hakkında çocuğunuzu eğitemezsiniz. İnternet hakkında ne kadar bilgi sahibi olursanız, çocuğunuzu da o kadar çok bilgilendirir ve internetin zararlarından bir o kadar korumuş olursunuz. "Sosyal medya" üyeliği olmayan bir ebeveyn, sosyal ağlara üye olan çocuğunu, oradan gelebilecek zararlardan nasıl koruyabilir? Hiç bilgisayar oyunu oynamamış biri, bilgisayar oyunlarının zararlarını bilebilir mi? "Mobil uygulamalardan" bihaber olan bir ebeveyn, mobil uygulamalar üzerinden gelebilecek tehlikelerden haberdar olur mu? Çocuğunuzun internet dünyasındaki, video izleme, müzik indirme, anlık mesajlaşma oyun oynama gibi çevrimiçi alışkanlıklarını bilmek istiyorsanız, işe internet dünyasını öncelikle kendinize öğretmekten başlamalısınız.
Çocuğunuzun tek başına teknolojik aletleri kullanmalarına mümkün olduğunca izin vermeyin. Her ne kadar internet kullanımı noktasında mobil cihazlar, geleneksel bilgisayarları geçmiş olsa da, internete girilen bilgisayarın herhangi bir bireyin odasında değil, evinizin ortak kullanım alanı içinde olmasına özen gösterin. İnternette karşılaştığı ve kafasında şüphe oluşturan her durumu size anlatmasını söyleyin.
Çocuğunuzun internet başında geçireceği zamanı makul ölçülerde sınırlamalısınız. Olası sağlık sorunlarının da - psikolojik veya fiziksel- böylece önüne geçmiş olursunuz. Bilmelisiniz ki internetin bağımlılık yapan bir tarafı da var ve bağımlılık çocuğunuzun sosyal ilişkilerinde sorunlar yaşamasına sebep olan ciddi bir sorun. Böyle bir sorunu yaşamamak için çocuğunuzu; dışarıya çıkmak, arkadaşlarıyla oyun oynamak, bir bitki yetiştirmek, bir hayvan beslemek, spor yapmak, kitap okumak, kardeşleriyle vakit geçirmek gibi farklı alternatiflere yönlendirin.
"Sırrın senin esirindir, eğer başkasına söylersen, sen onun esiri olursun."
Bu veciz sözü akılda tutmak gerekir. Çocuğunuza internette hiç kimseye ve hiçbir web sitesine; adres, telefon numarası, okul adı, şifre, aile resimleri, internet kullanıcı adı gibi önemli bilgileri vermemesini öğütleyin. Bazı sitelere üyelik için verilmesi gereken kişisel güvenlik bilgilerini ise ancak size danıştıktan sonra vermesini söyleyin. İnternetten tanışılan yabancıların doğru bilgiler vermeyeceğini, bu kişilerin dolandırma, pazarlama gibi kötü amaçlı kişiler olabileceğini anlatın. Ayrıca, sizin izniniz olmadan internetten alış veriş yapmamasını, kredi kartı numara bilgilerini asla vermemesini söyleyin.
Onlara tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi internette de tanımadığı kişilerle konuşmaması, iletişim kurmaması gerektiği bilincini verin. Çocuğunuzu siber zorbalık ve istismar gibi tehlikelerden korumak için kendisiyle ilgili özel bilgileri ve fotoğrafları paylaşmamasını, internetten tanıştığı bir yabancıyla gerçek hayatta buluşmamasını, web kamerası kullanarak konuşmamasını öğütleyin. Çocukları en çok etkileyen şeyin, zihinsel ve fikirsel anlamda yaşlarına uygun olmayan içerikler olduğunu unutmayın.
Çocuğunuzla aranızda karşılıklı sevgi, anlayış ve güvene dayalı bir iletişim yoksa hem gerçek hayatta hem de internette yaşadığı sıkıntıları size söylemekten çekinecektir. Bu konuda da çocuğunuza destek olmalı ve size güvenmesini sağlamalısınız. İnternette başına gelen kötü bir olayı (tehdit, hakaret, müstehcenlik vb.) size anlattığında, ona aşırı tepkiler vermeyin. Onunla açıkça konuşun, ona interneti nasıl bilinçli ve doğru kullanacağını anlatın. Her zaman onun yanında olun ve bütün sorunları birlikte aşabileceğinizi, kontrolün sizde ve kendisinde olduğunu çocuğunuza hissettirin.
Çocuğunuza internette nazik bir dille iletişim kurmasını, kendisine nasıl davranılmasını istiyorsa başkalarına da öyle davranmasını söyleyin. Gerçek hayatta yapmadığı ve yapmayacağı hiçbir şeyi internette de yapmaması gerektiğini anlatın. Mesaj ve e-posta gibi sıkça kullanılan iletişim kanallarında kelimeleri tam ve doğru olarak kullanması ve yazı diliyle konuşması gerektiğini öğretin. Başkalarının haklarına saygı duyma noktasında, telif hakkı, Fikri Mülkiyet Hakları gibi konularda da bilgilenin ve bilgilendirin.
İnternette doğru bilgiye ulaşma yöntemi; bilgiye birden fazla kaynaktan ulaşmak, eleştirel bir bakış açısı geliştirmek ve bilgileri çokça kıyaslamaktır. İnternette her bulduğumuz bilgi doğru ve güvenilir değildir.
Şüphe uyandıran e-postaları, linkleri ve pop-up pencerelerini, spam mailleri tıklamayın ve açmayın. Güvenilir (kurumlar, bankalar vb.) yerlerden geldiği intibaı oluşturan bu masum görünümlü mailler yoluyla kişisel bilgileriniz çalınıyor ve tuzağa düşürülmüş oluyorsunuz.
Eğer çocuğunuz 13 yaşından büyükse ve bir sosyal paylaşım sitesine üye ise, onun neler yaptığını, kimlerle arkadaş olduğunu, neler konuştuğunu... Kısaca çevrimiçi izlerini takip etmek için sizde o siteye üye olup çocuğunuzun arkadaşı olun. Profilinde gizlilik ayarları yapmanız hem sizin hem de çocuğunuz için daha güvenli bir seçenektir.
Çocuğunuzun çevrimiçi ortamlarda veya herhangi bir sitede oynadığı oyunların, aktivitelerin yaşına uygun olup olmadığını kontrol edin. Çünkü bazı çevrimiçi oyunlar şiddet, kan, vahşet, cinsellik, pornografik içerik ve islamofobi gibi zararlı unsurlar içerir
